DIGITAAL ZELFPORTRET

jongeren, moderne media en onderwijs

BOVENBOUW

FIETSICA is een fietstocht met een groep leerlingen uit 4HV door de duinen waarin je met je fiets allerlei natuurkundige proeven doet. In het lesboekje staan de opdrachten die je op de fietsmiddag doet. In de PPT worden de antwoorden besproken.

Hieronder mijn onderwijskundig materiaal voor de bovenbouw VWO natuurkunde, het zijn de PPTs en Lesbrieven waarmee ik jaren lang les heb gegeven. Leerlingen kunnen er hun natuurkunde mee leren en leraren kunnen er uit lesgeven. Ik werkte vaak zonder boek: vrijwel alle gewone stof komt aan de orde (althans, dat pretendeer ik).

De volgende onderwerpen komen achtereenvolgens aan de orde:

1 Examentraining

2 Automaten

3 Bewegen en kracht

4 Elektriciteit

5 Materialen

6 Straling

7 Muziek en communicatie

8 Energie

9 Elektromagnetisme

10 Geofysica

11 Atoomfysica

12 Deeltjes in velden

13 Astronomie

14 Quantumfysica

15 Relativiteitstheorie

16 Modelleren

17 Wetenschapsfilosofie

1 EXAMENTRAINING

Elk jaar komen er weer examens komen aan. Met voor leerlingen de vraag: Hoe bereid ik me daarop voor? Wat moet ik doen? Om je hierbij te helpen een blok met de lessen die ik altijd gaf in 5HAVO (6 lessen) en in 6 VWO (10 lessen). De lesbrief EXAMENTRAINING is af tedrukken (32 pags). Werk dit door met de pen in je hand. De PPT (150 sheets) geeft alle antwoorden op de vragen uit de lesbrief, en bevat extra uitleg met applets, films, formules en gesproken tekst. Ik claim dat je in een dag of twee de hele stof kunt leren. Dit boekje serieus door werken is genoeg voor een ruim voldoende examen.

De blokken EXTRA, mijn acroniem voor Examentraining, geven per item nog meer sommen als je ECHT tot het gaatje wilt doorgaan.

Configureer deze downloadwidget

2 AUTOMATEN

Op de HAVO wordt het onderwerp Fysische Informatica gelukkig nog gegeven. Onder de titel AUTOMATEN mijn lesbrief en PPT met uitleg over deze stof. Ik leg sterk de nadruk op rekenen met andere getalstelsels en op systematisch leren ontwerpen. Het systeembord komt bij mij maar 1 les in handen van leerlingen, de derde les om de componenten te leren kennen. Ik leer ze ontwerpen met SYSTEMATIC, 'n programma dat het systeembord simuleert waarbij er geen onoverzichtelijke spaghetti van draden optreedt.

Mijn opzet vraagt 9 lessen, waarvan 3 uur thuiswerk met SYSTEMATIC en de PPT.

3 BEWEGEN EN KRACHT

Hieronder de natuurkunde van bewegen en kracht: de onderwerpen zijn dus snelheid, versnelling en F=m.a. Het WORD-document is een lesbrief met vragen, de PPT geeft de antwoorden, dat is altijd mijn stijl.

Configureer deze downloadwidget

Er zijn wat ICT-bestanden die veel gebruikt worden: DIAGRAMMER, een programma om grafisch te differentiëren, en een aantal videomeetbestanden (deze vragen om de aanwezigheid van COACH op je computer). Deze bestanden staan op de school ELO en zijn zo voor leerlingen te gebruiken, anderen kunnen ze op verzoek ook krijgen.

4 ELEKTRICITEIT

Elektriciteit in de bovenbouw gaat over Electrostatica, Weerstand, Vermogen, Serie en Parallel, de Huisschakeling, de verschillende elektrische componenten en - vooral - rekenen aan diverse combinatieschakelingen.

5 MATERIALEN

Dit onderwerp is nogal een allegaartje van Gassen & Dampen, de leer van Vervormingen en van Warmteleer (met transport en isolatie). De theorie van de materiaaleigenschap Soortelijke Weerstand zit bij het onderwerp Elektriciteit.

6 STRALING EN BEELDVORMENDE TECHNIEKEN

Dit onderwerp zit eerst in de vierde en daarna in de zesde. In de vierde doen we simpele dingen: kernreacties, energieberekeningen, dosis, halveringsdikte en medische beeldvorming. In de zesde komen moeilijker dingen aan de orde. In de PPT STRALING staat alles, vanaf het aller simpelste begin tot het moeilijkste.

7 MUZIEK EN COMMUNICATIE

Dit onderwerp omvat de theorie van trillingen en golven, meestal in de vierde gedaan, de theorie van geluid - het lastige rekenen aan klankkasten en dingen die er over communicatie geweten moeten worden - AM- en FM-banden, zenders en ontvangers en het dopplereffect. De PPT is erg uitgebreid.

8 ENERGIE

Reguliere 4de en 5de klas stof: na het Wereld Energie Probleem, komen achtereenvolgens aan de orde Arbeid, het Perpetuum Mobile, de diverse energie soorten en hun formules (met bewijzen) en een hele serie iets lastiger opgaven.

9 ELEKTROMAGNETISME

In de 5de zitten de richtingsregels, toepassingen en inductie, later in de 6de komen de moeilijke examen-sommen. In deze PPT zit dat allemaal. Inductie is by far het moeilijkste onderwerp van het VWO. Ik heb de PPT zo gemaakt dat je een goede stijl van werken leert met betrekking tot de vragen die er gesteld worden. Leer je zelf die stijl aan, leer op mijn manier te redeneren in telegramstijl

10 GEOFYSICA

Wij doen op school dit keuzeonderwerp verplicht in 5VWO. De PPT staat in de steigers, maar er moeten nog wat sommen en een lesbrief bij

11 ATOOMFYSICA

12 DEELTJES IN VELDEN

Veel moderne natuurkunde uit 6 VWO gaat over dit onderwerp: losse deeltjes - elektronen, protonen, atoomkernen - in magnetische en elektrische velden of combinaties daarvan. De PPT staat hier nog niet op. Komt.

13 ASTRONOMIE

Het nieuwe examenprogramma is wetenschappelijker van opzet dan het oude, vandaar ook dat Astronomie nu weer een serieus onderwerp is. Het gaat om algemene (historische) kennis over de wetenschappelijke revolutie, de Kepler wetten, Newtons Gravitatiewet, rekenen aan het zonnestelsel, algemene kennis van de structuur van het universum met haar melkwegstelsels, de bepaling van de temperatuur en de afstand van sterren en - natuurlijk - het dopplereffect en de Big Bang.

Vanaf do 3 maart staat hier de PPT ASTRONOMIE, waar nog tot ma 7 maart 2016 aan gewerkt wordt, deze geeft over al die dingen veel origineels. De PPT is sterk gebaseerd op Dijksterhuis Mechanisering van het Wereldbeeld en ook op Kuhns Copernican Revolution en Shapin's Scientific Revolution. Er is ook een onderdeel Nederlandse Astronomie gebaseerd op het boek van David Baneke, De ontdekkers van de hemel. Daar wordt nog aan gewerkt door een leerling van me die astronomie wil gaan studeren.

14 QUANTUMFYSICA

Dit onderwerp is nieuw op het VWO. Hieronder een eerste versie van mijn PPT met bijbehorende lesbrief en de afleiding van Niels Bohrs energieformule voor het H-atoom.

15 RELATIVITEITSTHEORIE

Voor het eerst in de 35 jaar die ik voor de klas sta zit nu de Speciale Relativiteits Theorie in het VWO-curriculum. Al tientallen keren heb ik de SRT in filosofiecursussen voor bèta's behandeld. Dat hoeft nu niet meer. Het is nu een keuze-onderwerp waarvoor keurige katernen verschijnen. Ik blijf de oude PPT gebruiken, er zullen wat sommetjes en een lesbrief bijkomen maar de grote lijn verandert natuurlijk niet.

Behalve met mijn PPT werk ik ook met twee teksten die ik uitzonderlijk goed vind en waarvan je hieronder als Pdf-file kopieën ziet staan: Gamows verhaal Maximum Snelheid in de Stad en de samenvatting van de SRT van Biezeveld en Mathot uit Scoop (de enige natuurkunde methode die ik wel goed vind en die niet meer gedrukt wordt).

16 KROMLIJNIGE BEWEGING EN MODELLEREN

17 WETENSCHAPSFILOSOFIE

Bij NLT geef ik in de laatste periode in 6VWO een module wetenschapsfilosofie. De leerlingen lezen het eerste deel van het boek Het verschijnsel Wetenschap van mijn leermeester Herman Koningsveld. Bij de bespreking daarvan gebruik ik onderstaande PPT. In die PPT wordt de grote lijn van het boek samengevat in overzichtelijke plaatjes en schema's. Voor de toets moet het boek van Herman en mijn PPT geleerd worden.

Er is behalve dat theorie-cijfer ook een doe-cijfer. Elke leerling moet een boek lezen over de studie die hij of zij wil gaan doen en daar een presentatie over houden. Voor alle bètastudies zijn er inleidingen in het vak van professionals waarin die flink uitpakken over hoe zij hun vak zien. In die boeken zit vaak veel filosofie. In de bibliotheek in mijn lokaal zijn tientallen van zulke boeken te vinden. In deze PPT zit de indeling van de cursus 2014-15. Elk jaar maak ik met leerlingen nieuwe afspraken over het boek dat er gelezen wordt en pas ik de sheet met presentaties na de eerste les aan.